De dolmen van Wéris
(ook het
noordelijk ganggraf, Wéris I genoemd)
De " dolmen van Wéris " (hunbed
van Wéris)- later de " allée
couverte nord " (noordelijk
ganggraf) genoemd - was reeds rond 1850 een
gekend monument. De Belgische Staat kocht het in 1882
aan voor de
som
van 1200 BEF. Opgravingen gebeurden vanaf 1888, maar slechts
in het
begin van de jaren tachtig van de twintigste eeuw begonnen de meer
wetenschappelijke
opgravingen met
François Hubert, archeoloog aan de "Service National des
Fouilles" (Nationale
Dienst voor Opgravingen), sinds de
regionalisatie in 1991 de "
Service des Fouilles de la Région wallonne " (de tegenhanger
van het Instituut voor
het Archeologisch Patrimonium in Vlaanderen).
Ed. G.L.L., Aywaille (Collectie Pera)
Plan na restauratie ( ©
Région wallonne)
De dolmen (hunebed)
van
Wéris heeft een noord-noordoostelijk oriëntatie. De
totale
lengte is 10,80 m. Deze bestaat uit een rechthoekige grafkamer
(binnenmaten: L 6 m x gemid.br 1,70 m x H 1,50 m) en een kort,
onoverdekt
voorportaal. De kamer wordt door
4 draagstenen (E, F, I, L) ingesloten, waarop 2 dekstenen (J,
K)
liggen die het dak vormen. Een van die dekstenen weegt zo'n 30
ton! Menhir A met z'n 2,84 m hoog zou best een indicatiemenhir
kunnen zijn. Deze zou dus dienen om de plaats aan te
duiden.
De
twee
toegangsstenen (N, O), met een van bovenaan uitgewerkte halfronde
opening,
worden
door twee rechtopstaande stenen (M, B) op hun plaats gehouden.
Het voorportaal wordt door twee liggende stenen (C, D)
afgebakend.
François Hubert, archeoloog, acht het best mogelijk dat de
glooiing ten oosten van de dolmen (het
hunebed) in
de tijd van de megalietenbouwers tot voorbij de dolmen reikte . Zo zou
het monument waarschijnlijk met een
aarden dekheuvel bedekt geweest zijn. De veldweg ten oosten van de
dolmen ligt op dezelfde plaats, maar wel een beetje hoger, als waar de
Gallo-Romeinse heirbaan door de velden liep. Deze weg wordt
vandaag nog steeds "Chemin des
Romains" (Romeinse
Weg) genoemd.
Opgravingen in de onmiddellijke omgeving van de dolmen (hunebed) van
Wéris leverden enkele voorwerpen uit het
neolithicum (de nieuwe
steentijd),
de ijzertijd en de Gallo-Romeinse tijd. De menselijke
botresten die
men er heeft
aangetroffen, bewijzen dat dit monument als graf gebruikt werd. De
andere gevonden voorwerpen zijn o.a. vuursteenafslagen,
steelspitsen (pijlpunten),...
daterend van
de neolithische Seine-Oise-Marnecultuur; een schrabber, een
ronde,
platte klopsteen van fylliet (+/- leisteen) en potscherven daterend van
de klokbekercultuur uit de kopertijd..
MENHIRS
Behalve menhir A staan er twee andere menhirs voor
het hunebed en liggen er verscheidene steenblokken (stukjes menhir ?)
bij de dolmen.